Historia

Historia Banku Spółdzielczego w Tucholi

Początki bankowości na ziemi tucholskiej

Bank Spółdzielczy w Tucholi został założony w roku 1868 jako pierwsza placówka tego typu w tej części Pomorza. W pięć lat później, czyli w roku 1873 powstaje Bank Ludowy w Śliwicach a w roku 1876 Bank Ludowy w Lubiewie.

Najstarszym dokumentem mówiącym o historii naszego Banku jest 16-te sprawozdanie Związku Spółek Zarobkowych w W. Księstwie Poznańskiem i Prusach Zachodnich za rok 1887 znajdujące się w Izbie Pamiątek Banków Spółdzielczych w Jarocinie (woj. wielkopolskie).
Ze sprawozdania tego wynika, że „Tucholski Bank Ludowy" założony został 15 marca 1868 roku, a do rejestru handlowego wpisany dnia 14 marca 1872 roku.

W skład Zarządu Banku w tym roku wchodzili:

» Juliusz Szmelter - jako dyrektor,

» Florian Puppel - jako kontroler i poborca podatkowy,

» Franciszek Frydrychowicz - jako podskarbi,

» Józef Kręcki - prezes Rady Nadzorczej,

» Jan Gulgowski - sekretarz.

Członków Banku było 92, z czego oddanych rolnictwu 42, przemysłowi i rzemiosłu 29 i innym zawodom 21.

Z braku materiałów historycznych, z pierwszych osiemnastu lat działalności Banku, można tylko domniemywać, że wśród osób wyżej wymienionych znajdują się również nazwiska założycieli naszego Banku.

Kolejna zmiana w składzie Zarządu miała miejsce w roku 1890. Prezesem Rady Nadzorczej został Adam Połczyński, a sekretarzem Franciszek Bieńkowski.
O dobrych wynikach i polskim charakterze spółdzielni, mówi znajdująca się w Archiwum Państwowym w Bydgoszczy raport tucholskiego landrata z roku 1892, w którym donosi on swoim zwierzchnikom:

„Patrząc z perspektywy minionych długich lat na działalność tych spółdzielni, stwierdzić trzeba, że legitymują się one świetnymi wynikami. Pożałowania godnym jest tylko fakt, że spółdzielnie te posiadają wybitnie polski charakter"

W dalszej części raportu landrata, ów proponuje, by ze względów politycznych zakładać tego rodzaju spółdzielnie niemieckie. Faktem jest, że właśnie w tych latach pod zaborem pruskim powstają niemieckie spółdzielnie kredytowe, w tym również w naszym mieście.

Nie zahamowało to bynajmniej rozwoju naszego Banku. W roku 1894 nowym dyrektorem zostaje M. Węsierski, który po 3 latach zostaje odwołany, jego miejsce zajmuje dr Kazimierz Karasiewicz. Do składu Zarządu wraca ponownie Florian Puppel. W roku 1900 nowym prezesem Rady Nadzorczej zostaje dr Leon Janta Połczyński, a sekretarzem Teodor Szmidt.

W roku 1906, w miejsce ustępującego Floriana Puppela, w skład Zarządu wybrany został mistrz malarski Klemens Rzendkowski jako kontroler, a dwa lata później w miejsce zmarłego Franciszka Frydrychowicza wybrany został organista Józef Gayda jako podskarbi.
Zarząd w powyższym składzie pracował przez następnych kilkanaście lat, przy czym na szczególne podkreślenie zasługuje działalności doktora Karasiewicza.

Pamięć o doktorze Karasiewiczu zachowała się w Tucholi po dzień dzisiejszy. Jego imię nosi jedna z ulic Tucholi. Jego imieniem nazwana została również Szkoła Podstawowa nr 2, a po jej przekształceniu, również Gimnazjum nr 1 w Tucholi.

Pod kierownictwem dra Karasiewicza, w latach 1909 - 1910, Bank wybudował dom mieszkalno-handlowy, w którym do dnia dzisiejszego mieści się centrala naszego Banku. Niestety, po 23 latach nieprzerwanego kierowania działalnością Banku, na polecenie władz pruskich, dr Kazimierz Karasiewicz zmuszony był opuścić Tucholę.

Tucholski bank w odradzającej się Rzeczpospolitej

Dr Karasiewicz na stanowisku dyrektora doczekał chwili, kiedy po pierwszej wojnie światowej Polska odzyskała niepodległość. Z jego inicjatywy nasz Bank pośpieszył z pomocą finansową na rzecz młodego Państwa Polskiego i uchwalił ze swych funduszy 640 tysięcy marek tytułem pożyczki państwowej.
W dniu 20 kwietnia 1920 roku na prezesa Zarządu i dyrektora Banku wybrany został kupiec Wojciech Pril z Bysławia.

Z dniem 1 stycznia 1923 roku przyjęto nowy statut oparty już na ustawie o spółdzielniach dnia 29 października 1920 roku oraz przyjęto nazwę:
Bank Ludowy Spółdzielnia Kredytowa z odpowiedzialnością nieograniczoną.

W składzie Zarządu Banku następują częste zmiany.
Kolejnymi dyrektorami Banku zostają:

» kupiec Stanisław Janeczkowski z Tucholi,

» bankowiec Zygmunt Jurkiewicz z Tucholi,

» bankowiec Franciszek Drążkowski z Tucholi.

Jednocześnie coraz bardziej potęguje się atmosfera chaosu inflacyjnego zapoczątkowanego już pod koniec pierwszej wojny światowej.

Z dniem 1 stycznia 1927 roku na stanowisko prezesa Zarządu i dyrektora Banku, Rada Nadzorcza wybrała posiadającego już wówczas kilkunastoletnią praktykę bankową pana Leona Rochona, będącego pracownikiem Banku Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych w Bydgoszczy.

Pan Rochon zastał nasz Bank w sytuacji katastrofalnej, która uległa radykalnej poprawie, kiedy Bank w zamian za pożyczkę udzieloną Państwu, uzyskał papiery wartościowe Skarbu Państwa na kwotę 330 tysięcy złotych oraz dodatkowo 90 tysięcy złotych z tytułu procentów od tej pożyczki.

Z roku na rok rosły oszczędności oraz sumy udzielonych pożyczek, zapewniające Bankowi dobrą rentowność.
W drugiej połowie lat trzydziestych nasz Bank należał już do czołówki dobrze prosperujących banków Pomorza.

Na temat kształtującej się bankowości wśród ludności polskiej na terenie Borów Tucholskich, pisał w 1926 r. dr Kazimierz Karasiewicz.

Druga wojna światowa i reaktywacja działalności banku

Działalność Banku przerywa II wojna światowa. Po wyzwoleniu, odbudowa życia gospodarczego przemawiała za jak najszybszym wznowieniem działalności Banku.
Pobyt Pana Rochon w wojskowym obozie jenieckim spowodował jednak, że działalność Banku zostaje reaktywowana dopiero z dniem 1 stycznia 1946 roku.

Cały personel Banku składał się z dwóch urzędujących członków Zarządu, a mianowicie Leona Rochon jako dyrektora i Stefani Glaza jako kasjera.
W miesiąc po reaktywowaniu Banku, czyli z dniem 1 lutego 1946 roku Zarząd przyjmuje do pracy w charakterze praktykanta Stefana Zwiefkę, który po zapoznaniu się z całokształtem działalności obejmuje stanowisko księgowego Banku.

Jesienią 1946 roku, wracamy do naszego przedwojennego lokalu bankowego, z którego część wydzielamy na kancelarię adwokacką mecenasa Hoppego, który przez krótki okres był członkiem Zarządu.
W jego miejsce w październiku 1948 roku Rada Nadzorcza wybrała Stefana Zwiefkę. Radzie Nadzorczej w tym czasie przewodniczył przedsiębiorca budowlany Konstanty Szatkowski z Tucholi.

Rozmiary naszej działalności w pierwszych latach powojennych były bardzo skromne.
W październiku 1948 roku wydany został dekret o reformie bankowej, na mocy którego Bank Ludowy przekształcony zostaje w Gminną Kasę Spółdzielczą.

Dotychczasowy dyrektor Banku Ludowego Pan Leon Rochon w maju 1949 roku awansuje na dyrektora Banku Rolnego. Przez ponad rok dyrektoruje dwóm bankom, a z dniem 29 czerwca 1950 roku kierownictwo GKS przejmuje Stefan Zwiefka.
GKS przejmuje wszystkie ze zlikwidowanej Komunalnej Kasy Oszczędnościowej i od tej pory kredytuje umowy kontraktacyjne produkcji rolnej.

Jesienią 1951 roku na polecenie NBP, przejmujemy kasy Gminnych Spółdzielni i tworzymy stałe punkty kasowe wprowadzając tak zwaną jedność kasową dla tych spółdzielni.
Naszą centralą organizacyjną, rewizyjną i finansową był Bank Rolny, a następnie NBP. W tym samym roku tracimy prawo do gromadzenia oszczędności na własny rachunek, a w to miejsce zleca się nam obsługę obrotu oszczędnościowego na rzecz PKO.
Ten stan rzeczy utrzymuje się do roku 1957, w którym następuje poważne ożywienie w rolnictwie, a tym samym naszej działalności.

Wiosną 1961 roku przyjmujemy nowy statut i wracamy do dawnej nazwy. Od tej pory działamy jako Bank Ludowy Spółdzielnia Oszczędnościowo-Pożyczkowa.
Zakres naszej działalności zwiększa się z roku na rok. Na powiększenie obsady personalnej CZ SOP odmawia dodatkowych etapów.
W tej sytuacji zachodzi potrzeba zmniejszenia działalności. Organizujemy więc dwa nowe banki. Pierwszy z nich pod nazwą Bank Ludowy w Gostycynie rozpoczyna działalność wiosną 1961 roku, a drugi jako Bank Ludowy w Cekcynie jesienią tego samego roku.

W dniu 13 października 1968 roku obchodzimy jubileusz 100-lecia Banku Ludowego. Na ten dzień Bank Ludowy zatrudniał osiemnastu pracowników i zrzeszał 2350 członków.
Przewodniczącym Rady Banku był w tym okresie Pan Stanisław Korpas, a sekretarzem Pan Franciszek Zakryś.
W skład Zarządu wchodzili: Stefan Zwiefka - jako prezes, Tadeusz Łapka - jako członek, Leon Tarnowski - jako członek.

Z dniem 1 lipca 1975 roku połączono Bank Rolny z Centralnym Związkiem SOP i powołano do życia Bank Gospodarki Żywnościowej, który od tego momentu stał się dla nas centralną organizacją, rewizyjną i finansową.
Uczyniono to bez jakichkolwiek konsultacji oddolnych. Opracowany przez BGŻ nowy statut Walne Zgromadzenie naszego Banku przyjęło dnia 8 września 1975 roku, zmieniając zarazem nazwę z Banku Ludowego na Bank Spółdzielczy.
Od tego momentu banki spółdzielcze stały się bankami gmin w dosłownym tego słowa znaczeniu. Taki stan rzeczy trwał do końca 1989 roku.
Został on całkowicie zburzony ustawą z dnia 28 grudnia 1989 roku o uporządkowaniu stosunków kredytowych, która w miejsce stałej stopy wprowadziła zmienną stopę oprocentowania, która w pierwszych miesiącach 1990 roku była bardzo wysoka i liczona w stosunku miesięcznym.

Spowodowało to lawinowe spłaty kredytów, których stan na przestrzeni miesiąca stycznia zmalał o połowę.
Nowych kredytów nikt nie zaciągał. Dopiero po złagodzeniu tych warunków, działalność kredytowa zaczęła się na nowo rozwijać.

Według stanu na dzień 31 maja 1993 roku obsługujemy teren miasta i gminy Tuchola oraz gminy Kęsowo, na którym zamieszkuje ponad 23 tysięcy mieszkańców, działa 16 sołectw oraz 1485 indywidualnych gospodarstw rolnych.
Z dniem 31 sierpnia 1993 roku, dotychczasowy dyrektor Stefan Zwiefka przeszedł na emeryturę. 1 września 1993 r. stanowisko dyrektora objęła Pani Bogumiła Bełdzikowska.

Na tamtą chwilę skład zarządu prezentował się następująco:

1. Bogumiła Bełdzikowska - prezes Zarządu, zarazem dyrektor BS

2. Stefan Zwiefka - wiceprezes Zarządu

3. Barbara Idzikowska - członek Zarządu

Rada Nadzorcza:

1. Stanisław Napiórkowski - przewodniczący RN

2. Franciszek Wegner - z-ca przewodniczącego

3. Edmund Czapiewski - sekretarz

oraz członkowie: Bogdan Błażejewski, Dereszyńska Urszula, Zarzyńska Barbara, Gwizdała Zdzisław, Okonek Brunon, Luptowski Bernard.

W 1996 r. Bank Spółdzielczy w Tucholi został członkiem Pomorsko-Kujawskiego Banku Regionalnego S.A. z siedzibą w Bydgoszczy.
Obecnie Bank obsługuje teren miasta i gminy Tuchola oraz gminy Kęsowo, prowadząc ożywioną działalność kredytową na rzecz rolnictwa, rzemiosła, handlu i usług oraz pozostałej ludności, a ponadto gromadzi obrót oszczędnościowy oraz rozliczeniowy, przyjmując zarówno wpłaty a vista i lokaty terminowe.

Bank dzisiaj

Dziś Bank Spółdzielczy w Tucholi wraz z ponad 200 bankami spółdzielczymi i SGB-Bankiem SA tworzy Spółdzielczą Grupę Bankową.
SGB gwarantuje najwyższy poziom bezpieczeństwa, wysoką jakość usług i nowoczesne produkty.

Bank Spółdzielczy w Tucholi stale rozwija swoją ofertę, posiadając w niej coraz więcej nowoczesnych usług.

Bank w sposób aktywny uczestniczy w życiu regionu, wspierając lokalną działalność społeczną, kulturalną, sportową i oświatową.

Opracowano na podstawie materiałów wydawnictwa „Czarno-Biała".